PR / markedsføring på internett
PR/ marknadsføring på internettet
Av Idar Lind
Sjå også den generelle artikkelen om PR / marknadsføring
På internettet ser dette ut til å vera dei viktigaste kanalane for marknadsføring av spel (per 2012):
- Heimeside for spelet
- Wikipedia
I tillegg kjem YouTube, andre «sosiale media» enn Facebook, andre søkesider enn Google, andre oppslagsverk enn Wikipedia, private bloggar, artiklar i nettaviser og så vidare.
Heimeside
Ei nettside for spelet bør vera obligatorisk, men kast ikkje bort store delar av PR-budsjettet på dette. Heimesida kan godt ha enkel design og berre innehalde den grunnleggande informasjonen om oppsettinga. Det viktigaste er korleis eit potensielt publikum finn fram til heimesida. Meir om det seinare, først det grunnleggande:
- Godt synlig årstal
- Oppdater sidene
Svært mange spelsider blir liggande i fleire år utan redigering. Premiere 3. august, ja vel, men forstår publikum at det gjeld premieren for to år sia? Og oppdater ikkje berre fram mot premieren, men også etter at framsyningsperioden er over. Det er nok med ei godt synlig formulering som «Takk for i år, vi planlegg ny oppsetting i…» Men rydd opp på sidene før prosjektet går i dvale for eit år eller to. Og aktiviser heimesida igjen i god tid før ein nypremiere, gjerne eit halvt år før.
Gode internettsider er ryddige, oppdaterte og gir den viktigaste informasjonen på ein effektiv måte.
Sida skal innehalde det som publikum naturlig spør om:
- Kor blir spelet oppført?
- Kva tid er det forestillingar?
- Korleis kjøpe billettar?
- Kva er dette eit spel om?
- Kven har laga stykket?
- Kven står på scenen?
- Korleis finne fram til spelstaden?
- Kor er det mulig å overnatte?
- Kven står bak? Kontaktpersonar?
Dessutan tilleggsinformasjon som ulike grupper har interesse av.
Ved presentasjon av involverte personar er det viktig at desse får lesa gjennom teksten før publisering.
Målgrupper
- Publikum
- Presse / media
Dei fleste brukarane vil vera på jakt etter praktisk informasjon av det slaget som er lista opp over. Publikum vil gjerne finne ut om det faktisk er turen verd å reise av stad for å sjå spelet. Journalistar vil ha materiale som dei kan bruke i media. Fyldig informasjon om bakgrunnen for spelet kan føre til avisartiklar også utafor spelsesongen. Og skoleelevar kan finne stoff som dei kan bruke i særoppgåva si.
Gode nettsider vil bidra til å skape eit godt inntrykk av spelet. Slik kan sponsorane (inkludert det offentlige) få stadfesta at stønaden til prosjektet er ei fornuftig investering.
Adresse
Nettadressa bør vera lett å hugse og lett å finne. Det vil normalt koste eit par tusenlappar i året for lagringsplass (webhotell) og adresse (domenenamn) type vikingspelet.no (med eller utan www).
Det er mulig å spare desse kronene gjennom å bruke eit av dei mange tilboda om gratis nettsider. Adressa blir litt meir komplisert (vikingspelet.wordpress.org), men folk leiter seg oftast fram til ei nettside via Google uansett. Eit anna alternativ er å legge sidene på heimesidene til styreformannen, hos kulturkontoret i kommunen, hos ein sponsor eller liknande (utbygda.kommune.no/vikingspelet.html).
Ei Facebook-side kan også brukast som heimeside for spelet, men dette er upraktisk på grunn av den standardiserte utforminga av fb-sider. (Meir om Facebook seinare.)
Nettadressa bør vera godt synlig på plakatar og i annonsar. Også ved bruk av ei meir komplisert adresse er det derfor lurt å kjøpe eit domenenamn (som vikingspelet.no) med omadressering (til for eksempel utbygda.kommune.no/vikingspelet.html).
Utforming
- Enkel, men stilrein design
- Ryddig presentasjon
- Menyar som ikkje er for kompliserte
- Få men informative illustrasjonar
- Sponsorlogoar
Dei fleste brukarar hatar «tunge» startsider, altså startsider med store illustrasjonar som det tar lang tid å laste ned. Enkel og ryddig design er normalt meir effektiv (og lettare å arbeide med) enn det kompliserte. Sidene må innehalde menyar som gjer at det er kjapt å finne fram.
Sponsorlogoar har sjeldan ein forskjønnande effekt på ei internettside, men dei kan vera viktige for økonomien til spelet.
Bakgrunnsmateriale
- Programteksten
- Historisk materiale, bakgrunnen for spelet
- Historikken til sjølve spelet
- Dokumentasjon av tidligare spel
- Kritikkar av årets og tidligare spel
- Presentasjon av sentrale medarbeidarar
- Lenker til relevant materiale andre stadar
Mykje av dette vil vera informasjon for spesielt interesserte, ikkje for det store fleirtalet av brukarane. Det bør ikkje vera ei prioritert oppgåve å lage slike sider, men legg gjerne alt tilgjengelig skriftlig materiale ut på nettet, som teksten frå årets (og tidligare) program. Forfattaren og / eller ein lokalhistorikar vil ofte ha tekstar som kan bli lagt på nettsidene (etter litt justering).
Spelet bør uansett vera dokumentert gjennom foto. Eit utval av desse bør ligge på nettet. Ved første gongs framføring kan det dreie seg om foto frå prøveperioden.
Ein treng løyve frå opphavsmannen for å legge ut materiale på nettet. (Meir om opphavsrett til slutt i denne artikkelen.)
Pressemateriale
- Faktaopplysningar
- Pressemeldingar
- Høgoppløyselige foto
Journalistar treng kortversjonar av bakgrunnsmaterialet. Lag eit ryddig arkiv for slikt materiale, inkludert utsendte pressemeldingar. Legg ut eit lite utval gode foto med høg oppløysing som pressa kan laste ned.
Lenker til sidene
Brukarane finn ikkje sidene utan at det ligg lenke til dei andre stadar på nettet. Registrer sidene hos viktige portalar og søkesider. Det er mange fleire enn desse:
Google er mest brukt, men ignorer ikkje dei andre. Det er også mulig å kjøpe seg plass på søkesider, for eksempel for å oppnå at søk etter «Eirik Blodøks» plasserer Vikingspelet øverst på trefflista i Google.
Ein del spesialsider:
- Norsk spelkalender (Spelhandboka)
- Norsk teaterråd
- Teaternett
- Kulturkalenderen (Kulturnett Norge)
- Norges Turistråd
I tillegg eksisterer det mange sider redigert av personar med interesse for bestemte tema eller tidsepokar, der det ofte er lister med oversyn over relevante arrangement.
Oppdatering
Generelt er det fornuftig å tenke langsiktig - for å redusere arbeidsmengda. Størstedelen av informasjonen på nettstaden bør vera av ein slik karakter at den kan bli liggande uendra. Samtidig må nokon ha eit hovudansvar for at det aldri ligg ute ukorrekt
informasjon. Når årets spel er avslutta, bør sidene med ein gong innehalde informasjon som peikar framover mot neste.
Interne sider
Det er mulig å bruke nettsidene og Facebook til intern kommunikasjon (beskjedar, møte- og prøveplanar og liknande), men berre som eit supplement. Mange av medarbeidarane er i liten grad på nettet.
Utlegging av foto er populært hos medarbeidarar, familie og vennar. Det kan vera praktisk å legge desse på ei Facebook-side eller ein annan stad med gratis lagring (som Flickr). Legg foto frå prøvar og forestillingar på ei ekstern side, mens foto frå festar og anna sosial aktivitet hører heime på ei intern side.
Facebook
- Ekstern side
- Hendingar (arrangementer, events)
- Intern side
Hugs: Langt frå alle er på fjesboka, og langt frå alle med fb-side er innom kvar dag. Når det er sagt: Facebook er blitt eit viktig medium, ikkje minst som jungeltelegraf.
Ekstern side
Informasjon på opne fb-sider er synlig også for folk som ikkje sjøl er på Facebook. Til ein viss grad kan derfor ei slik side fungere som heimeside, men det er mange gode grunnar til å ha ei vanlig nettside i tillegg:
- Utforminga av fb-sider er lite fleksibel
- fb-sider kan vera vanskelige å finne
- Mange er ikkje på Facebook (eller sjeldan innom)
Når det er sagt: Facebook er eit viktig forum for marknadsføring.
Det er viktig å registrere sida som ei open side, ikkje ei personside. Dette skjer frå menyen i botnen av alle fb-sider. Under «Opprett ei side» er ikkje spel ein eigen kategori, det naturlige kan vera «Lokalt føretak eller stad» («Lokalt firma eller sted») og så «Kunst/underhaldning/uteliv».
Seksjonen «Om» må innehalde alt det som publikum naturlig spør om (sjå avsnittet om heimesider).
Adressa til den ordinære heimesida må leggast inn.
Alle involverte som er på Facebook, må reklamere for fb-sida til spelet. Dette bør dei også gjera når det blir lagt ut nytt materiale: Informasjon om hovudrollar, fotoalbum frå prøvar, video frå tidligare spel – og alt anna som kan gjera folk nysgjerrige.
Det sentrale med Facebook som marknadsføring er «Lik» og «Del». Derfor er det viktig å legge ut materiale som folk vil like og dele. Driv aktiv leiting etter noko som folk vil like og dele.
Og: Oppdater fb-sida når spelperioden er over. («Takk for i år, vi planlegg ny oppsetting i…»)
Hendingar (arrangementer, events)
Eit alternativ til ei open fb-side, er å presentere spelet som ei hending. Betre er det å lage ei hending i tillegg til den opne fb-sida. Informasjonen om hendinga må innehalde alt det som publikum naturlig spør om (sjå avsnittet om heimesider). Dei viktigaste skal stå på første linene.
Alle som arbeider med prosjektet bør klikke på «Bli med» sånn at lista under «Deltek» blir lengst mulig – og alle bør invitere sine fb-vennar.
Intern side
Som sagt før: Langt frå alle er på fjesboka eller er innom kvar dag. Derfor må meldingar gitt via fb berre vera eit supplement til andre former for informasjon.
Den viktigaste funksjonen til ei intern fb-gruppe er den sosiale. Hyggelige helsingar, gjensidige gratulasjonar og andre former for intens kollektiv sjøldyrking har som oftast ein positiv effekt. Til dette hører utlegging av foto og videosnuttar.
Wikipedia
- Fleire målformer og språk
- Foto
- Krysslenking
- Eksterne lenker
Ved søk i Google vil Wikipedia-artiklar plassere seg svært høgt på lista. Dette aleine er ein god grunn til å legge inn fyldig informasjon om spelet. Prinsippet bak Wikipedia er at absolutt kven som helst kan skrive ein ny artikkel – eller redigere ein eksisterande gjennom å klikke ”Rediger” øvst på sida.
Hugs å bruke både nynorsk- og bokmålsutgåva – og gjerne andre språk.
Alt som blir lagt ut i Wikipedia kan på visse vilkår bli delt, endra og utnytta kommersielt av kven som helst med utgangspunkt i ein Creativ Commons-lisens. Det er derfor viktig at opphavsmenn har godkjent utlegginga, for eksempel ved bruk av foto. (Meir om opphavsrett til slutt i denne artikkelen.)
Hugs at Wikipedia er eit oppslagsverk, ikkje ein reklamebrosjyre.
Ei viktig side ved Wikipedia er krysslenking, at eit klikkbart ord i ein artikkel kan føre deg til ein annan.
I teksten om Vikingspelet kan det stå: «Stykket fortel om forholdet mellom Eirik Blodøks og Gunnhild slik det blir framstilt av Snorre Sturlason. I 2012 vart hovudrollene spela av Rudolf Blodstrupmoen og Gunvor Smikkstugun.» (Klikkbare ord er utheva.) Oppslagsord som det ikkje eksisterer artiklar for, vil vera raude i Wikipedia. I slike tilfelle kan det vera aktuelt å skrive ein ny artikkel. Frå eksisterande Wikipedia-artiklar er det mulig å krysslenke gjennom å legge inn tekst som «Eirik Blodøks er ein av hovudpersonane i Vikingspelet som blir framført annakvart år i Utbygda.»
I Wikipedia-artiklar er det gjerne ei liste med eksterne lenker, her bør spelet leggast inn flest mulig stadar der det er relevant.
Som med alt anna på nettet: Hugs å oppdatere informasjonen.
YouTube
YouTube den dominerande nettstaden for gratis utlegging av video (per 2012), men det finst mange andre.
Det som ligg på YouTube kan delast via Facebook. På svært enkelt vis er det også mulig å bygge inn video i ei vanlig heimeside. På YouTube-sida med den aktuelle videoen gjer du dette gjennom å klikke knappen med «Del». No kjem det også opp eit alternativ med «Innbygg». Her får du ein kode som du kan kopiere og legge inn på heimesida. (Framgangsmåten kan ha blitt endra etter at artikkelen vart skrive.)
Det er viktig å legge inn fyldig informasjon når du lastar opp videoen. Om opptaket frå Vikingspelet i Utbygda er ein duett mellom Rudolf Blodstrupmoen og Gunvor Smikkstugun i rollene som Eirik Blodøks og Gunnhild, skal videoen dukke opp ved søk på alle desse namna. Dette gjeld både i sjølve YouTube og på søkesider som Google («More video results for Gunvor Smikkstugun»).
Andre kanalar
Det er viktig å leite etter alle mulige kanalar for å spreie informasjon om spelet. Eksempel:
- Ein medarbeidar i spelet som har sin eigen blogg, kan gi lesarane sine entusiastiske rapportar frå øvingane.
- Ei veteranbåtforeining som stiller farty til disposisjon for spelet, må sjølsagt skrive om det på heimesida si.
- Det lokale historielaget bør få fyldig materiale som kan leggast ut på nettsidene.
Opphavsrett
Det er den som har laga tekst, musikk, regi, koreografi, kostyme, scenografi og så vidare som har opphavsretten, ikkje den som gitt oppdraget. Dette er regulert av Lov om opphavsrett til åndsverk. Åndsverklova gjeld også foto og videoopptak.
Vanlig praksis er at utdrag frå eit teaterstykke kan brukast som PR. Likevel vil det vera fornuftig å ha med eit punkt i kontraktane om dette, også i kontraktar med utøvande kunstnarar som skodespelarar, dansarar og musikarar.
Mange vil gå ut frå at publisering av utdrag på Facebook, YouTube og liknande er ein naturlig del av moderne marknadsføring, men det kan vera fornuftig å ikkje ta dette for gitt. Ei formulering i kontrakten kan derfor vera: «Oppdragsgivar har rett til å bruke utdrag frå oppsettinga til marknadsføring i alle media, inkludert på internettet»
Det er viktig å hugse at slik bruk gjeld utdrag. Om det for eksempel er ønske om å legge ut video av heile spelet på nettet, må det gjerast individuell avtale med alle involverte.
Det kan opplevast som unødig byråkratisk å heile tida skrive detaljerte kontraktar med folk. Likevel er grunnregelen at den som har tatt pressefoto av stykket og den som har skrive ein historisk artikkel til programheftet, har opphavsretten til sitt eige materiale. Det same gjeld kritikkar av oppsettinga. Om opphavsrettslig verna materiale blir lagt ut på internettet utan skriftlig avtale, risikerer spelet eit saftig honorarkrav i ettertid.